Her bir işletme için, muhasebenin önemi büyük olurken, elbette ki bu departmanda belirlenmiş kavramlar ön planda tutularak işlemlerin uygulanması gerekmektedir. Muhasebe kayıtlarını gerçeğe uygun ve sosyal sorumluluk ele alınarak tutulması gerekirken, yine kişilik kavramı ve işletmenin sürekliliği kavramı gibi pek çok temel kavram söz konusu olmaktadır. Aşağıda maddeler halinde, muhasebenin temel kavramları sıralanmış olurken, genel detaylar hakkında bilgiler de verilmiştir. Bu bilgiler dahilinde, konu hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Muhasebe de temel kavramlar nelerdir?
- Sosyal Sorumluluk Kavramı
- Kişilik Kavramı
- İşletmenin Sürekliliği Kavramı
- Dönemsellik Kavramı
- Parayla Ölçülme Kavramı
- Maliyet Esası Kavramı
- Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı
- Tutarlılık Kavramı
- Tam Açıklama Kavramı
- İhtiyatlılık Kavramı
- Önemlilik Kavramı
- Özün Önceliği Kavramı
Sosyal sorumluluk kavramı
Muhasebe de işlevlerin yerine getirilmesinde oldukça önemli bir kavramdır. Sorumluluk belirtilmiş olurken, muhasebenin anlam ve kavramını, yer ve amacını göstermek için gerekli görülmektedir. Muhasebe organizasyonu ve uygulamasının yürütülmesinde, mali tablo düzenlemesi ve sunumlarında, belirli kişi gruplarından farklı olarak, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ele alınmaktadır. Böylelikle de bilgi üretimi ele alındığında, gerçeğe uygun ve tamamen dürüst bir yaklaşım söz konusu olacaktır. Sosyal sorumluluk kavramı genel olarak topluma yönelik bir bakış açısı gerektirmektedir. En önemli temel kavramlardan birisi olurken, diğerleri hakkında bilgiler aşağıda ki gibidir.
Kişilik kavramı
İşletme içerisinde yetkili olan, işletme sahibi ya da sahiplerinin, personel ve yöneticileri, diğer ilgililer ele alınarak, farklı bir kişiliğin olduğunu öne koymaktadır. Böylelikle işletme içerisinde muhasebe işlemlerinin de belirlenmiş kişi adına yürütülmesini ön görmektedir. Yine muhasebenin temel kavramları arasında dikkat edilmesi gerekenlerden birisi olurken, diğer kavramlar da aşağıda ki gibi açıklanabilir.
İşletme için süreklilik kavramı
Herhangi bir işletmenin, faaliyetlerinin, belirlenmiş bir süreye bağlı olmadan sürdürülmesini ön görmektedir. Bu nedene bağlı olarak da işletme sahipleri ya da işletme içerisinde hissesi bulunan kişilerin yaşam süreleri önemli olmamaktadır. İşletmelerin sürekliliği ele alındığında, maliyetin temel esaslarını oluşturduğu bilinirken, bu kavram da işletmeler içerisinde geçerlilik bulunmaması halinde ya da ortadan kalkması halinde, bu hususun mali tablolar içerisinde bulunan notlarda açıklanması eklenmektedir. Yine en önemli muhasebe kavramları arasında yer alan 'dönemsellik kavramı' hakkında genel bilgiler de aşağıda ki gibidir.
Dönemsellik kavramı
Bu kavram dahilinde, işletmenin süreklilik kavramı ele alınarak, ömrünün sınırsız olarak kabul edilmesi ön planda tutulmaktadır. Böylelikle, belirli bir dönem ele alınarak bölünmesi, beraberinde de her dönemde faaliyet sonuçları ele alınarak, diğer dönemlerden de bağımsız bir şekilde saptanma işlemi ön plana gelmektedir. Gelir ve gider tahakkuk esasına bağlı olarak muhasebeleştirilmesi, gelir ve kârların aynı döneme ait olan maliyetleri, hasılatları ve giderleri, zararlar ile birlikte karşılaştırılması da bu kavram içerisinde yer almaktadır. İşletmeler açısından geçerliliği olmasa ya da ortadan kalkarsa yine bu durum da mali tablolar da dipnot şeklinde açıklanması gerekmektedir.
Parayla ölçülme kavramı
İktisadı olayların ve işletmelerin muhasebeye ortak olan bir ölçü şeklinde, para birimi dahilinde yansıtılmasını ortaya koymaktadır. Muhasebe işlemlerinin ise ulusal para birimleri ele alınarak yapıldığı diğer bilgiler arasında. Elbette ki bunların yanı sıra ‘’ maliyet esası kavramı ‘’ hakkında genel bilgiler de aşağıda ki gibidir.
Maliyet esası kavramı
Maliyetlerin ve alacakların belirlenmesi, mevcut para, uygunsuz olan diğer kalemler hariç olmak üzere, işletme tarafından elde edilen varlık ve hizmetlerin muhasebesi adına önemli bir yere sahiptir. Elbette ki tüm bu işlemlerin, temin edilme maliyetlerini esas alınacak şekilde, gerçeği ifade etmektedir.
Tarafsızlık ve belgelendirme kavramı
Bilmeniz gerekir ki, muhasebe kayıtlarının yasal olarak, gerçeği yansıtması gerekmektedir. Tüm usullere uygun olarak düzenlenmesi ve objektif olarak belgelendirilmesi temel esastır. Muhasebe kayıtlarında ele alınacak olan yöntemlerin tercih edilmesi de yine ön yargı olmadan ve tarafsız bir şekilde düzenlemesi gerekmektedir. Bahsetmekte olduğumuz ‘’ tarafsızlık ve belgelendirme kavramı ‘’ ise bunların gereğini ortaya koymaktadır.
Bu kavram, muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder.
Tutarlılık kavramı
Tercih edilen muhasebe yöntemlerinin, dönemlerin birbirini izlemesi halinde, değiştirilmeden aynı şekilde uygulanması gerektiğini ortaya koymaktadır. İşletmelerin bulunduğu mali durum içerisinde, faaliyet sonuçları ve diğer sonuçlar, bu kavram ele alınarak yorumlanarak, karşılaştırma yapılacaktır. Bu kavramın esas amacı da bu yorumlar dahilinde karşılaştırılma yapılmasıdır. Benzer olan tüm olay ve işlemlerde de kayıt düzenlerinin değiştirilmeden, mali tablolarda kullanılan biçim ve düzenin de tek düzeni ön görmesi tutarlılık kavramının özellikleri arasında. Fakat, muhasebe politikaları, ortaya çıkan geçerli sebepler doğrultusunda elbette ki değiştirilebilmektedir. Bu değişiklikler ise, mali tablolarda açıklanarak, parasal değişikliklerin bu açıklamalarda yer alması gerekmektedir.
Tam açıklama kavramı
Kullanılan mali tablolar ele alınarak, tablolardan yararlanacak olan kuruluş ya da kişilerin doğru karar vermesi adına, yeterli açıklamaların yapılması gerekmektedir. Mali tablolarda dipnot açıklamaları ise açık ve net bir şekilde bulundurulması ' tam açıklama kavramı ' için temel amaçtır.
İhtiyatlılık kavramı
İhtiyatlılık kavramı ise, muhasebe işlemlerinde gerektiği kadar temkinli olmasını ön görmektedir. Tüm risk ve durumların göz önünde bulundurulmasını ifade ederken, muhtemel giderler ve zararlar için ise karşılık ayrılarak, kârlar ve muhtemel gelirler için de gerçekleşme dönemlerine kadar, herhangi bir işlemin yapılmaması ön planda tutulmaktadır. Elbette ki gizli olarak mevcut olandan fazla karşılık ayırmak doğru değildir.
Önemlilik kavramı
Finansal olaylar ve tüm diğer hususlar için, mali tablolarda bilgilerin yer alması, önemlilik kavramı için temel esas olurken, son kavram ise ' özün önceliği ' kavramıdır.
Özün önceliği kavramı
Tüm işlemlerin, muhasebeye yansıtım sağlanması ve buna ilişkin olan değerlendirmelerin de özel olarak yapılmasında, biçimlerin önemliliğini ifade etmektedir. Biçimler ve tüm işlemlerin özleri paralel olması gerekirken, bazı durumlarda ise değişkenliklerin olduğu bilinmelidir.